«Νόμος για το διαδίκτυο, δεν υπάρχει. Για την ακρίβεια, νόμος δεν χρειάζεται. Όπως δεν υπάρχει νόμος για το χαρτί, για τη μηχανή του fax, τη συσκευή της τηλεόρασης και του ραδιοφώνου. Εφαρμόζεται όμως στο διαδίκτυο όλο το γνωστό νομικό πλαίσιο που ισχύει για τα υπόλοιπα μέσα επικοινωνίας.» Η φράση αυτή είναι τυπωμένη στον πρόλογο βιβλίου του Ιωάννη Καράκωστα, προέδρου της Νομικής Σχολής και αντιπρύτανη του Πανεπιστημίου, με τίτλο «Δίκαιο & Internet» – για τα Νομικά ζητήματα του Διαδικτύου. Το διαδίκτυο δεν είναι ΜΜΕ -Μεταξύ άλλων, είναι και φορέας διανομής ΜΜΕ. Πριν οριοθετήσουμε το ρόλο του διαδικτύου στην ενημέρωση, πρέπει να συμφωνήσουμε στο γενικό ορισμό της έννοιας «Μέσο Ενημέρωσης». Αυτό ταυτίζεται με το περιεχόμενο και όχι με τα εξωτερικά στοιχεία της εμφάνισής του, όπως το υλικό κατασκευής και η τεχνολογία μετάδοσης. Σε αντίθετη περίπτωση, θα υπήρχε νόμος που να ορίζει ότι μια εφημερίδα πρέπει να τυπώνεται σε χαρτί ορισμένων προδιαγραφών πυκνότητας ή υλικών κατασκευής κ.λπ. Θα είχαμε επίσης νόμο να ορίζει τις προδιαγραφές μιας εκτυπωτικής μηχανής. Αν δηλαδή θα είναι Χαϊδελβέργη ή Ρόλαντ, απλή ή βαθυτυπία, ψηφιακή ή χημική…Φυσικά, τέτοιοι νόμοι δεν υπάρχουν κι έτσι μια εφημερίδα ή ένα περιοδικό μπορεί να τυπωθεί ακόμη και σε ένα μικρό εκτυπωτή, τεχνολογίας ψεκασμού μελάνης. Μπορεί ακόμη να τυπωθεί σε μια ψηφιακή οθόνη. Ή να προβληθεί σε ένα τοίχο, στην τηλεόραση, στο πανί ενός κινηματογράφου, σε ένα ολόγραμμα στη μέση του δρόμου. Σε ότι τέλος πάντων επιτρέπει η τεχνολογία και η φαντασία.
Το διαδίκτυο έχει δημιουργήσει μια ……
νέα κοινωνική πραγματικότητα, η οποία δεν είναι δυνατόν να μείνει αρρύθμιστη – και φυσικά, δεν μένει. Το ίδιο σύνολο κανόνων που διαμορφώνονται από την κοινωνία για να προστατεύσει τη συνοχή της, επειδή η ίδια η κοινωνία θεωρεί ότι πρέπει να αντιδράσει στην παραβίασή τους, το ίδιο σύνολο ερμηνεύει όσα συμβαίνουν και στο διαδίκτυο. Αναλογικά.
Ένα Μέσο Ενημέρωσης είναι μέσο ενημέρωσης λόγω του περιεχομένου του και όχι εξαιτίας της μορφής του. Αν σε μια ιστοσελίδα δημοσιεύονται ειδήσεις, αυτή η ιστοσελίδα είναι μέσο ενημέρωσης. Αν αυτή η ιστοσελίδα δημοσιεύει και διαφημίσεις, αυτές οι διαφημίσεις δημοσιεύονται σε Μέσο Ενημέρωσης. Τόσο απλά, τόσο καθαρά.
Το δεύτερο σημείο που χρειάζεται διευκρίνιση, είναι η «Επιχείρηση Μέσων Ενημέρωσης». Σύμφωνα με το νόμο ν. 3414/2005 (ΦΕΚ Α’ 279/2005), για το «βασικό μέτοχο», …«Επιχείρηση Μέσων Ενημέρωσης» είναι η με οποιαδήποτε νομική μορφή οντότητα ή επιχείρηση, ανεξαρτήτως του κοινωφελούς ή μη σκοπού της, η λειτουργία της οποίας υπάγεται στη δικαιοδοσία του Ελληνικού Κράτους εφαρμοζομένων αναλόγως των διατάξεων του άρθρου 3 του π.δ. 100/2000 (ΦΕΚ 98 Α΄) και έχει ως δραστηριότητα, αποκλειστική ή μη:
α) την έκδοση εφημερίδων ή περιοδικών, σύμφωνα με την εκάστοτε ισχύουσα νομοθεσία, ή εντύπων που περιέχουν ύλη, πολιτικού ή οικονομικού χαρακτήρα, σε οποιαδήποτε μορφή εκδίδονται, διαδίδονται ή διανέμονται, συμπεριλαμβανομένης της ηλεκτρονικής, ή
β) την εγκατάσταση και λειτουργία ή τη διαχείριση τηλεοπτικού σταθμού ή την εκπομπή ή μετάδοση τηλεοπτικού σήματος, με οποιαδήποτε μορφή ή τρόπο, όπως είναι η ελεύθερη λήψη, καλωδιακή, συνδρομητική, δορυφορική, ψηφιακή, ενσύρματη, ασύρματη, σύμφωνα με την εκάστοτε ισχύουσα νομοθεσία [1], ή
γ) την εγκατάσταση και λειτουργία ή τη διαχείριση ραδιοφωνικού σταθμού ή εκπομπής ραδιοφωνικού σήματος με οποιαδήποτε μορφή, σύμφωνα με την εκάστοτε ισχύουσα νομοθεσία, ή
δ) την παροχή μέσω του διαδικτύου υπηρεσιών οπτικού ή/και ακουστικού περιεχομένου, εφόσον το περιεχόμενο αυτό έχει ενημερωτικό χαρακτήρα και ειδικότερα περιλαμβάνει, κατά το πρότυπο των έντυπων εφημερίδων, ειδήσεις για πολιτικά ή κοινωνικά ή οικονομικά γεγονότα και εκδηλώσεις, καθώς και άρθρα, σχόλια, συνεντεύξεις ή συζητήσεις για τα θέματα αυτά.
Πάμε τώρα στα πιο δύσκολα: Από την ισχύουσα νομοθεσία οι διαφημίσεις σε όλες τις μορφές ΜΜΕ χρεώνονται και με αγγελιόσημο. Αυτό το ξεκαθαρίζει με σαφήνεια ο νόμος 1344/1973, σημειώνοντας ότι στην υποχρέωση καταβολής αγγελιοσήμου υπάγονται όλα τα μέσα δημοσιότητας που αναφέρονται στον α.ν. 248/1967 [2].
Τόσο με αυτή τη διάταξη, όσο και με άλλες ανάλογες αναφορές σε άλλους νόμους, είναι εμφανές ότι ο νομοθέτης δεν εστιάζει στη μορφή του μέσου δημοσιότητας, αλλά στο περιεχόμενο. Ο νομοθέτης, στο ίδιο το άρθρο με το οποίο επέβαλε την υποχρέωση καταβολής αγγελιοσήμου στα περιοδικά και στις εφημερίδες, ημερήσιες ή μη [3], έδωσε τον ορισμό της έννοιας «μη ημερήσια εφημερίδα ή περιοδικό», ορισμός που για την ταυτότητα του νομικού λόγου ισχύει ασφαλώς και στις ημερήσιες εφημερίδες, με μόνη διαφοροποίηση ως προς την περιοδικότητα έκδοσης [4] . Έτσι, όρισε ότι εφημερίδα ή περιοδικό θεωρείται κάθε έντυπο που εκδίδεται με οποιαδήποτε μορφή ή εμφάνιση.
Αξίζει μάλιστα να σημειωθεί ότι τον ορισμό αυτό επανέλαβε μόλις πρόσφατα, στο άρθρο 14 παρ. 9 του ν. 3232/2004, διάταξη η οποία αντικατέστησε την προαναφερόμενη του α.ν. 248/1967 και με την οποία προσδιορίστηκε λεπτομερέστερα η έννοια της περιοδικότητας. Η γενική αυτή γραμματική διατύπωση της εν λόγω διάταξης δεν αφήνει αμφιβολία ότι, στο ρυθμιστικό της πεδίο, υπάγονται και οι εφημερίδες που, κάνοντας χρήση των νέων τεχνολογικών επιτευγμάτων, παρουσιάζουν την ύλη τους, όχι στο χαρτί, αλλά στην οθόνη του υπολογιστή ή σε άλλα παρόμοια μέσα. Το internet, στην περίπτωση αυτή, δεν αποτελεί νέο μέσο ενημέρωσης, αλλά παρέχει τη δυνατότητα στην εκδοτική επιχείρηση κατά την παραδοσιακή έννοια του όρου, να «εμφανίζει» την ύλη της μέσω του διαδικτύου.
Αποτελεί επομένως μια (νέα) μορφή αποτύπωσης της εφημερίδας και του περιοδικού (και δεν πρόκειται για νέο μέσο ενημέρωσης) και ως εκ τούτου δημιουργείται υποχρέωση καταβολής του αγγελιοσήμου και για τις διαφημίσεις που καταχωρίζονται στις εν λόγω ιστοσελίδες, καθώς εμπίπτουν στο πεδίο ρύθμισης του α.ν. 248/1967. Το ίδιο συμβαίνει και με τις άλλες μορφές διανομής των ραδιοτηλεοπτικών μέσων, ανεξαρτήτως μορφής και τρόπου λειτουργίας τους.
Αυτά σημειώνει στη γνωμοδότησή του, για λογαριασμό της ΠΟΕΣΥ, ο κ. Τάσος Πετρόπουλος, ο οποίος θα αναλύσει τις θέσεις του στην τελευταία ενότητα.
Δεν θα συζητήσουμε εδώ αν είναι αρμοδιότητα του ΕΤΑΠ-ΜΜΕ ή του ΕΔΟΕΑΠ, αλλά σαφώς οφείλουν αγγελιόσημο οι διαφημίσεις που δημοσιεύονται σε ΜΜΕ και μάλιστα, ανεξάρτητα από την αναγραφή αυτής της υποχρέωσης στο τιμολόγιο.
Αυτό που έχει σημασία, είναι ότι αν κάποιος στην ιστοσελίδα του δημοσιεύει μια «οπτικοακουστική εμπορική ανακοίνωση» (οποιοδήποτε είδος διαφήμισης), η εφορία θα ζητήσει να δηλωθεί αυτή η συναλλαγή και να πληρωθεί ΦΠΑ.
Επειδή υπάρχει εισόδημα.
Εάν η ιστοσελίδα είναι μέσο ενημέρωσης, μπορούν να ειδοποιηθούν οι πελάτες που καταχωρούν διαφημίσεις, ότι πρέπει να πληρώσουν και αγγελιόσημο.
Αν τώρα αυτοί επιμένουν ότι δεν πρέπει να τους το υπενθυμίζουμε, δεν υπάρχει πρόβλημα. Η αναφορά στο τιμολόγιο είναι πληροφοριακή και όχι δεσμευτική.
Το αγγελιόσημο είναι δική τους υποχρέωση, όχι του εκδότη.
Πολύ σημαντική λειτουργία του διαδικτύου είναι και η δυνατότητα που παρέχει για ραδιοφωνικές / τηλεοπτικές εκπομπές, οι οποίες υπάγονται αναμφισβήτητα στο άρθρο 15 του Συντάγματος. Συνεπώς οφείλει να εξομοιωθεί η διαδικτυακή με τη συμβατική «εκπομπή», αν και πολλές από τις διατάξεις του ν. 2328/1995 (κυρίως τα άρθρα 6-8) δυσχερώς μπορούν να εφαρμοστούν, ενώ δεν απαιτείται και το καθεστώς ειδικής διοικητικής άδειας, αφού δεν χρησιμοποιούνται ραδιοσυχνότητες.
Η ψηφιακή εφημερίδα, η ipTV, το ιντερνετικό ραδιόφωνο, είναι το καθένα μόνο του και όλα μαζί το νέο περιβάλλον στα media. Αυτά τα νέα διαδραστικά πολύ-μέσα ουσιαστικά ενοποιούν όλες τις μορφές ΜΜΕ, καταργούν τις διαχωριστικές γραμμές μεταξύ περιοδικού, εφημερίδας, ραδιοφώνου και τηλεόρασης.
Το ζήτημα της αναγνώρισης της διαδικτυακής διανομής των μέσων ενημέρωσης έχει διατυπωθεί και επιλυθεί επαρκώς, σε ότι αφορά το σκέλος των συναλλαγών και της φορολόγησης, αλλά σε ότι αφορά την αντίστοιχη αποδοχή της κατάστασης από τη ΓΓΕ-ΓΓΕ και τους σχετικούς ασφαλιστικούς φορείς, η σχετική νομοθεσία απαιτεί ερμηνεία.
Για παράδειγμα, τα οικονομικά Υπουργεία γνωρίζουν πολύ καλά τους όρους π.χ. Google Adsense/Adwords, Adbrite, Text-link-ads, e-book κ.λπ., έχοντας ερμηνεύσει εγκαίρως για αυτά τα ζητήματα, από το 2003, με την ΠΟΛ. 1144.
Εγώ προσωπικά έχω εντυπωσιαστεί από την αδράνεια του ΕΤΑΠ-ΜΜΕ να ζητήσει νομική ερμηνεία για το αγγελιόσημο στα διαδικτυακά Μέσα Ενημέρωσης. Μπορεί οι εκδότες που ελέγχουν σήμερα την πλειοψηφία στο Δ.Σ. του ταμείου να μην θέλουν να ξεκινήσει τέτοια κουβέντα, αλλά πρέπει να θυμίσω σε όλες τις πλευρές, ότι στο παρελθόν το ΤΣΠΕΑΘ είχε αναλάβει να γνωματεύσει για την υποχρέωση καταβολής αγγελιοσήμου. Το θέμα τότε ήταν διαφορετικό, αλλά αποδεικνύει ότι αν υπήρχε θέληση να κλείσει αυτή η τεράστια τρύπα εισφοροδιαφυγής, θα είχαν γίνει οι κατάλληλες κινήσεις και η νομική υπηρεσία του υπουργείου Εργασίας θα είχε αποφανθεί, αφού η διανομή μέσω διαδικτύου είναι απλά μια φυσιολογική εξέλιξη και τα ζητήματά της μπορούν να ερμηνευτούν με την υφιστάμενη νομοθεσία.
Η διατήρηση νομικής ατέλειας έχει επιτρέψει σε ορισμένους εκδότες να «κρύβουν» τις συναλλαγές τους σε θαμπά μονοπάτια, χρεώνοντας μεγάλα διαφημιστικά πακέτα στα διαδικτυακά τους ΜΜΕ, τα οποία στη συνέχεια κατευθύνουν στα παραδοσιακά τους ΜΜΕ, επιχειρώντας να παραπλανήσουν τους πελάτες τους ότι με αυτό τον τρόπο «θα γλυτώσουν αγγελιόσημο» [5] .
Πρόκειται για μεγάλο ψέμα, καθώς ουσιαστικά ο διαφημιζόμενος «δεν κερδίζει».
Τα ίδια πληρώνει. Απλά οι εκδότες εισπράττουν χρήματα που δεν τους αναλογούν, κρατώντας σε νομική ομηρία τους διαφημιζόμενους και τις διαφημιστικές εταιρείες.
Το πρόβλημα είναι ότι οι διαφημιστικές εταιρείες αποδεχόμενες αυτές τις πρακτικές γίνονται (τουλάχιστον) συνένοχοι σε εισφοροδιαφυγή, χωρίς στην ουσία να κερδίζουν κάτι – αναλαμβάνουν δε τον κίνδυνο να κληθούν στο μέλλον να καλύψουν αναδρομικά (και με επιβαρύνσεις) τις υποχρεώσεις τους.
Η πρακτική της απόκρυψης αγγελιοσήμου, ελάχιστα διαφέρει από την κλοπή ΦΠΑ. Κι αυτό το γνωρίζουν όλοι οι ενδιαφερόμενοι. Ο μόνος που ενδεχομένως δεν γνωρίζει, είναι ο διαφημιζόμενος, ο οποίος καλείται να πληρώσει ένα συνολικό ποσό.
Η παράταση αυτής της κατάστασης έχει δημιουργήσει ήδη καθεστώς πολλαπλών ταχυτήτων για τους εργαζόμενους, καθώς μόνο όσοι απασχολούνται σε κάθετα συγκροτήματα ΜΜΕ (και μόνο εφόσον το διαδικτυακό μέσο ανήκει στην ίδια εταιρεία) αναγνωρίζονται ως δημοσιογράφοι, ασφαλίζονται στο οικείο ασφαλιστικό ταμείο και οι αμοιβές τους καθορίζονται με βάση τις οικείες συλλογικές συμβάσεις εργασίας.
Όσοι εργάζονται π.χ. σε επιχειρήσεις με μέσα ενημέρωσης που διανέμονται αποκλειστικά μέσω διαδικτύου ή σε εταιρείες παραγωγής οπτικοακουστικού περιεχομένου για τα μέσα ενημέρωσης, δεν μπορούν να ασφαλιστούν στο ΕΤΑΠ-ΜΜΕ, δεν αναγνωρίζονται ως δημοσιογράφοι (καθώς δεν υπάρχει τέτοια ειδικότητα σε άλλα ασφαλιστικά ταμεία) και δεν υπάγονται στις οικείες συλλογικές συμβάσεις.
Ακόμη χειρότερα, μεγάλος αριθμός συναδέλφων εξαναγκάζονται να εργάζονται με μη συμβατικές μορφές απασχόλησης, πρακτικά ανασφάλιστοι, χωρίς δικαιώματα, ως εργολάβοι με «μπλοκάκι» (Δ.Π.Υ.), με αμοιβές σε πολλές περιπτώσεις κατώτερες ακόμη και από την Ε.Γ.Σ.Σ.Ε..
Αυτό το «παράθυρο» διαφυγής αγγελιοσήμου και καταστρατήγησης των εργασιακών και ασφαλιστικών δικαιωμάτων, πρέπει να κλείσει άμεσα. Σε αντίθετη περίπτωση, πολύ γρήγορα θα οδηγήσει σε οικονομική ασφυξία το ΕΤΑΠ-ΜΜΕ, μετατρέποντας ένα καταρχήν υγιές ταμείο σε προβληματικό, που θα αναγκαστεί να αναζητήσει ενισχύσεις και τελικά τριμερή χρηματοδότηση.
Η επίλυση αυτή της ατέλειας θα αποκαταστήσει την απρόσκοπτη χρηματοδότηση του ΕΤΑΠ-ΜΜΕ, θα επιβάλλει την ασφάλιση των εργαζομένων στα New Media, θα επιτρέψει την απρόσκοπτη συνδικαλιστική τους κάλυψη από τις δημοσιογραφικές ενώσεις, την εφαρμογή των συλλογικών συμβάσεων εργασίας και γενικά τη ρύθμιση ενός πλήρως ανεξέλεγκτου τοπίου.
Γιάννης Μπαζαίος
δημοσιογράφος
μέλος επιτροπής ΠΟΕΣΥ νέων τεχνολογιών
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου